özel kuvvetler komutanlığı ne demek?

Özel Kuvvetler Komutanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin değişik sınıf ve rütbelerdeki subay, astsubay ve uzman erbaşlardan oluşan, iç ve dış tehditlerin bertaraf edilmesine karşı her türlü arazi ve iklim şartlarında görev yapabilecek nitelikte üst düzey eğitime tabi tutularak yetiştirilmiş seçkin askerlerden oluşan birlik.¹² Doğrudan Genelkurmay Başkanlığına bağlı olarak tugay seviyesinde 1992 yılında kurulmuştur.³ Türk Silahlı Kuvvetleri kıyafet yönetmeliğine göre bordo renkte bere kullanırlar.⁴⁵

Tarihi

İlk olarak 27 Eylül 1952 yılında "Hususi ve Yardımcı Muharip Birlikleri" adıyla Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Özel Harekât Kuvvetleri ortak eğitimleri ile kurulmuş, 7 Kasım 1953 yılında "Seferberlik Tetkik Kurulu" adını almıştır. 14 Aralık 1970 yılında ise "Özel Harp Dairesi" adını almıştır.⁶⁷ 14 Nisan 1992 yılında Körfez Savaşı'ndan sonra dış tehlikelerin belirmesi ve Irak'ın kuzeyinden tehditler gelmesi nedeniyle 1992 yılında yerleşkesi ve yapısı değiştirilerek kurulmuştur.⁸⁹¹⁰¹¹ İlk olarak tugay seviyesinde daha sonra tümen, ardından 2006 Yüksek Askerî Şûra kararı ile Kolordu,¹² 2010 Yüksek Askerî Şûra kararı ile tekrar tümen ve 2016 YAŞ kararlarıyla ile tekrar kolordu yapıldı. Burada görev yapan askerler uzun süre verilen eğitimin sonucunda özel olarak seçilmiştir.

Çuval Olayı'ndan sonra Genelkurmay Harekât Başkanlığından alınarak Genelkurmay II. Başkanı'na bağlanmıştır.

2004 yılında Almanya'da yapılan Dünya Özel Kuvvetler Şampiyonasında, yirmi altı özel kuvvet birliği arasında birinci olmuşlardır.¹³¹⁴ Özel Kuvvetler Komutanlığı Karargâhının adı 15 Temmuz darbe girişiminin ardından P. Asb. Kd. Bçvş. Ömer Halisdemir olarak değiştirilmiştir.¹⁵

Harekâtları

1998 yılında Türkiye KDP'ye Şemdin Sakık'ın teslim edilmesi için talepte bulunmuş olumsuz yanıt alınması üzerine özel kuvvet timi Irak'a sızarak operasyonla ele geçirmiş ve ülkeye getirmişlerdir.¹⁶¹⁷
1999 yılında Kenya Yunanistan Büyükelçiliği'nde bulunan Abdullah Öcalan'ın uçakla Hollanda'ya kaçacağının istihbaratının alınmasının ardından kiralanan uçağa benzer bir uçak kullanılarak Nairobi Havalimanı'na iniş yapılmış ve özel kuvvet timi tarafından yakalanarak Türkiye'ye getirilmiştir.¹⁸¹⁹
2014 yılında 49 konsolosluk çalışanının IŞID tarafından Musul'da rehin alınmasının ardından MİT ile ortak operasyon yürüterek rehinelerin kurtarılmasında görev almışlardır.²⁰
2017 yılında Suriye'ye yönelik harekâtın başlamasıyla bölgeye sızarak keşif faaliyetlerinde bulunmuşlar ve Özgür Suriye Ordusu ile birlikte operasyonlara katılarak destek vermişlerdir.²¹²²
10-14 Şubat 2021'de Irak'ın kuzeyi Gara'ya düzenlenen Pençe Kartal 2 operasyonunda hava harekâtı sonrası helikopterle bölgeye indirilen unsurlar teroristlere ait barınak karargah ve mühimmat depolarını imha etmişlerdir. Ayrıca 48 terorist ölü 2 terörist de sağ olarak ele geçirilmiştir. Operasyonlarda 3 özel kuvvet personeli hayatını kaybetmiştir.²³²⁴²⁵

Görevi

Komutanlığın asli görevleri olası bir savaş durumunda halkı örgütlemek ve yetiştirmek, diğer askeri birliklerin imkân ve kabiliyetini aşan özel operasyonları gerçekleştirmektir. Milli İstihbarat Teşkilatı'ndan alınan bilgiler doğrultusunda terör örgütlerinin yönetici kadrolarına ve sınır ötesindeki kritik noktalarına karşı özel harekat terminolojisinde doğrudan eylem olarak geçen baskınlar gerçekleştirirler.²⁶²⁷²⁸ Savaş şartlarının sürdüğü ülkelerde elçiliklerin korunmasında ve herhangi bir saldırı durumunda bölgenin savunmasında, personelin tahliye edilmesinde o ülkenin dilini bilen ve bölgede tecrübesi olan dış görev timi görevlendirilir.²⁹³⁰ Bordo Bereliler aynı zamanda devlet büyüklerinin yakın koruma görevini de yerine getirirler. Başta Genelkurmay başkanı olmak üzere kuvvet komutanlarının ve yüksek rütbeli generallerin koruma ve güvenlik görevlerini üstlenirler. Dost ve müttefik ülkelerin ordularına eğitim, yardım ve destek faaliyeti yürütürler.³¹³² Harekât düzenlenecek bölgelere önceden sızarak kritik tesis ve birimlerin işaretlenip etkisiz hâle getirilmesini ve düşman topraklarda keşif ve istihbarat toplayarak dost kuvvetlerin daha rahat hareket etmesine imkân sağlarlar.³³ Ayrıca yüksek riskte düşman topraklarından esir kurtarma operasyonu yürütmekle görevlidirler.³⁴

Muharebe Arama Kurtarma Alay Komutanlığı

Özel Kuvvetler Komutanlığı'na bağlı MAK Alay Komutanlığı, terörle mücadelede 90'lı yıllarda çok etkin faaliyet göstermiştir. Muharebe sahasında düşen uçakların pilotları ile düşman gerisinde esir/rehin kalmış TSK personelini aramak ve kurtarmakla görevlidir. Ayrıca MAK Alay Komutanlığı, barış şartlarında teröristle mücadelede ağırlıklı olarak operasyonel görev alan birliklerden birisidir.³⁵ MAK teriminin İngilizcesi; ''CSAR'' olmasına rağmen, Alay'ın rolleri Hava Kuvvetleri CSAR görevlerinden ibaret değildir. Alay, rehine kurtarma ve terörle mücadele'ye odaklanmıştır. Dünya çapında muadili 1. Sınıf Özel harekat kuvvetleri olarak bilinen Delta Force, GROM, JTF2, 22. Special Air Service ile benzer roller üstlenmiştir. Mustafa Levent Göktaş, döneminin Alay komutanı olarak bu birimde terörle mücadelede çok üstün başarılar göstermiş, çok sayıda operasyona katılmıştır.³⁶ MAK Alay Komutanlığı'nın personellerinin eğitimi Özel Kuvvetler ve MAK kursu'nun yanı sıra detaylı olarak rehine kurtarma, sızma, kapalı alanlarda muharebe (CQB), istihbarat toplama, önemli kuvvet komutanlarını koruma, askeri serbest paraşütçülük, kurbağaadam ve kapalı devre dalışı konularında eğitim almış ve odaklanmış olup, Terörle mücadele kapsamında Yüksek Değerli Hedefleri yakalama operasyonlarında da görev almıştır. Ergenekon davalarında birçok suçlamaya maruz kalan birlik, 2014'te lağv edilerek dağıtılmıştır.³⁷ Özel Kuvvetler MAK Alay komutanlığı, 2000'li yıllarda kurulup, günümüzde de aktif olarak Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı olan ve rolü Amerikan Hava Kuvvetleri'ne bağlı United States Air Force Pararescue ile benzerlik gösteren Muharebe Arama Kurtarma (Türk Hava Kuvvetleri) ile karıştırılmamalıdır.³⁸³⁹⁴⁰ MAK Alay Komutanlığı'nın, Yüksek Değerli Hedefleri yakalamak veya etkisiz hale getirmek için yaptığı baskınlar gibi terörle mücadele ve rehine kurtarma görevleri, yetenekleri ve misyonu halen Özel Kuvvetler Komutanlığı'na bağlı timler tarafından yürütülmektedir.⁴¹⁴²⁴³⁴⁴⁴⁵

Eğitim

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli subay, astsubay ve uzman erbaşlar arasından gönüllü olan personel eğitime başvurabilir.⁴⁶ Yurt içi, yurt dışı ve ihtisas eğitim olmak üzeri 3 ayrı dalda 47 ders eğitimi görürler. Yurt içinde 72 hafta temel nitelikli kurslar gören askerler yurt dışında gönüllülük esasına göre 10 ila 52 hafta arasında eğitime tabi tutulurlarak 3,5 yıl içinde özel timlerde görev yapabilecek seviyeye gelirler.⁴⁷⁴⁸ Kazandırılan yeteneklerden bazıları şunlardır;⁴⁹⁵⁰⁵¹